اختلال دوقطبی
اختلال دوقطبی چیست؟
این بیماری، قبلا با عنوان «بیماری شیدایی-افسردگی» شناخته می‌شد. همان طور که از عنوان آن پیداست، در صورت ابتلا به این اختلال به نوسانات خلقی شدید دچار می‌شوید. این نوسانات معمولا چند هفته یا چند ماه ادامه می‌یابند و بسیار فراتر از فراز و نشیب‌های احساسی است که بیشتر ما تجربه می کنیم. این نوسانات خلقی عبارتند از:1
دوره حضیض یا «افسردگی»- شما به شدت احساس غم، افسردگی و حتی ناامیدی می‌کنید.
دوره اوج یا «شیدایی»- شما به شدت احساس شادی، سرخوشی و نشاط می‌کنید و بیش از حد فعال می‌شوید. ممکن است در مورد خودتان و توانایی‌هایتان ایده‌های بسیار بزرگ و هذیانی ایجاد کنید.
هیپومانیک- خلق و خوی شما بالاست، اما نه به شدت وضعیت شیدایی
ترکیبی- شما ترکیبی از شیدایی (مانیا) و افسردگی دارید – مثلا احساس افسردگی شدید دارید، اما بی‌قراری و بیش‌فعالی شیدایی را نیز دارید.
این حالات خلقی با جزئیات بیشتری در زیر توضیح داده شده است.
میزان شیوع اختلال دوقطبی چقدر است؟
تقریبا از هر ۵۰ بزرگسال یک نفر در برهه‌ای از زندگی خود به اختلال دوقطبی مبتلا می‌شود. این اختلال معمولا معمولاً بین ۱۵ تا ۲۵ سالگی و به ندرت پس از ۵۰ سالگی شروع می‌شود.1
اختلال دوقطبی، چند نوع است؟
انواع اختلال دوقطبی عبارتند از2:
اختلال دوقطبی نوع اول (Bipolar I)
در اختلال دوقطبی نوع اول، شما حداقل یک دوره اوج یا شیدایی داشته‌اید که بیش از یک هفته طول کشیده است - معمولا خیلی طولانی‌تر.
شما ممکن است فقط دوره‌های شیدایی داشته باشید، اگرچه بیشتر افراد مبتلا به دوقطبی نوع اول دوره‌های افسردگی عمیق نیز دارند.
یک دورۀ شیدایی در صورتی که درمان نشود، معمولاً ۳ تا ۶ ماه طول می‌کشد.
دوره‌های افسردگی در صورت عدم درمان، مدت بیشتری یعنی۶ تا ۱۲ ماه طول می کشند.
اختلال دوقطبی نوع دوم (Bipolar II)
در این نوع از اختلال دوقطبی، شما بیش از یک دوره افسردگی شدید دارید، اما فقط دوره‌های شیدایی خفیف دارید. این حال، «هیپومانیا» نامیده می‌شود.
اختلال دوقطبی تناوب سریع
در یک دوره ۱۲ ماهه چهار دوره (اپیزود) خلقی یا بیشتر دارید. این بیماری حدود ۱ نفر از هر۱۰ نفر مبتلا به اختلال دوقطبی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و می‌تواند در هر دو نوع اول و دوم رخ دهد.
اختلال خلق ادواری (سیکلوتایمی) (Cyclothymia)
در این نوع اختلال، نوسانات خلقی نسبت به اختلال دوقطبی کامل شدت کمتری دارند اما می توانند طولانی‌تر باشند. این نوع اختلال دوقطبی ممکن است به مرور زمان به اختلال دوقطبی کامل تبدیل شود.
چه عواملی در بروز اختلال دوقطبی نقش دارند؟
«عوامل خطر» ژنتیکی مشابه در ابتلای فردی به اختلال دوقطبی، افسردگی شدید یا اسکیزوفرنی نقش دارند. عوامل خطر محیطی نیز می توانند باعث بروز این اختلال شوند و ممکن است بر اثر ترکیب با عوامل خطر ژنتیکی، ریسک بروز این بیماری‌ها را در شما کاهش یا افزایش دهند.
مثلا ممکن است عوامل خطر ژنتیکی داشته باشید که به این معنی است که احتمال ابتلا به اختلال دوقطبی در شما بیشتر است. با این حال، اگر در یک محیط باثبات و مثبت زندگی کنید یا بزرگ شوید، ممکن است خطر ابتلا به یک بیماری روانی جدی را کاهش دهید.
داشتن پدر یا مادری با یک بیماری روانی جدی مانند دوقطبی، قوی‌ترین عامل خطر شناخته شده برای ابتلای شما به یک بیماری روانی جدی است. کودکانی که یکی از والدینشان به یک بیماری روانی جدی مبتلاست، به احتمال ۱ به ۳ ممکن است که خودشان به یک بیماری روانی جدی مبتلا شوند.
هنگامی که در مورد علل بروز اختلال دوقطبی فکر می‌کنید، مهم است به خاطر داشته باشید که بسیاری از موارد مختلف در آن دخیل هستند و هیچ عامل خطر واحدی باعث اختلال دوقطبی نمی‌شود.
به انتخاب عبدالرضا فارسی
